Radyoaktif iyot tedavisi
Tiroid bezi fonksiyonu için iyot gereklidir ve hormon sentezinde kullanılır. Tiroid bezi vücutta iyotu hücre içine alarak kullanan tek organdır.
Radyoaktif iyot nedir?
İyot, tiroid hastalıklarında başlıca iki izotop olarak kullanılmaktadır.
I-123, tiroid hücrelerine zarar vermeyen ve daha çok sintigrafi gibi görüntüleme tetkiklerinde kullanılan izotoptur.
I-131 Graves, toksik guatr ve tiroid kanseri tedavisinde tercih edilen izotoptur.
Tedavi amacıyla kullanılan iyot ağızdan hap veya sıvı şeklinde uygulanmaktadır.
Kimlere uygulanır?
Papiller ve folliküler kanser tanısı almış hastalara uygulanır.
Genellikler 1 cm den büyük tümörü olan hastalarda kullanılır.
Tiroid kanseri cerrahisinde amaç tüm tiroid dokusunu çıkarmaktır. Fakat zaman zaman çok az miktarda da olsa geride doku kalabilir. Bu hastalarda radyoaktif iyot tedavisi ile bu dokudaki hücrelerin yok edilmesi amaçlanır.
Aynı zamanda geride hiç doku kalmasa da lenf bezleri ve akciğer gibi organlarda görüntüleme yöntemleri ile görüntülenemeyen hücresel düzeyde metastaz olabilir.Radyoaktif iyot tedavisinin amacı bu hücreleri yok etmektir.
Bazı hastalarda tümör büyüklüğü 1 cm’den küçük olsada kapsül invazyonu veya onkositik varyant gibi agresif seyreden alt papiller kanser tipi varlığında da radyoaktif iyot tedavisi uygulanabilir.
İyot tedavisinin dozu hasta yaşı, geride kalan rezidü tiroid dokusu, metastaz varlığı ve tümör patolojik özelliklerine göre belirlenir.
Kanser tedavisinde radyoaktif iyot ne zaman kullanılır?
- Radyoaktif iyot tedavisi tiroid bezi tamamen alındıktan sonra kullanılır.
- Cerrahi sonrası iyotun tiroid hücrelerine girişine arttırmak için tiroid hormonları (ilaçları) kesilerek TSH’ın yükselmesi sağlanır. Bunun için genellikle 3-4 haftalık süre yeterli olmaktadır.
- Bu süre içinde iyotlu tuz, deniz ürünleri, konserveler, süt ürünleri ve bazı hazır ürünler gibi iyot içeren gıdalar kullanılmaz. Amaç varsa tiroid kanser hücrelerini verilecek radyoaktif iyota duyarlı hale getirmektir.
Radyoaktif iyot tedavisi sırasında önlemler ve yan etkiler?
- Gebelerde ve emziren annelerde uygulanmamalıdır.
- Radyoaktif iyot tedavisi sonrası, yumurtalıklarda radyasyona maruz kaldığından 6 ay-1 yıl gebe kalınması önerilmemektedir.
- Radyoaktif iyot tedavisinin infertiliyete (kısırlık) neden olduğuna dair net bir kanıt yoktur.
- Tedavi uygulana erkeklerde sperm sayısında azalma ve iki yıla kadar geçici infertilite oluşabilmektedir.
- Birden fazla dozun uygulanacağı erkek hastalarda sperm alınarak saklanması bir seçenek olabilir.
- Radyoaktif iyot tedavisi tüm bunlara rağmen oldukça masum ve hedefe yönelik bir tedavi yöntemidir. Diğer kanserlerde uygulanan kemoterapi ve radyoterapi seçeneklerinde görülen yan etkilerini hemen hiç biri gözlenmemektedir.
- Tedavi uygulanan hastalar kullanılan doza göre en az iki gün bu tedavi için özel odalarda yatırılmaktadır.
- Yatış sürecinde hasta ziyaretine ve refakatçıya izin verilmemektedir.Hasta ihtiyaçları sağlık personeli tarafından karşılanmaktadır.